Zo normaal als het voor ons Nederlanders is om een pak yoghurt in de supermarkt te kunnen kopen, zo moeilijk blijkt dat in het buitenland te zijn. Sinds vertrek uit eigen land, hebben we nooit meer ergens een literpak gewone yoghurt kunnen vinden, behalve op Bonaire en Curaçao bij de plaatselijke AH. Wel vonden we soms emmertjes met een liter yoghurt, bij de Lidl bijvoorbeeld op de Canarische eilanden. Maar meestal vind je alleen maar yoghurtjes met allerlei smaakjes in toetjes formaat.

’s Ochtends ontbijten we meestal met een cruesli-muesli mix met wat vers fruit erin en daarbij dan wat melk én yoghurt, half-half. Heerlijk!

Maar daarvoor is dus wel yoghurt nodig. Het afgelopen half jaar hebben we meerdere experimenten uitgevoerd om zelf yoghurt te maken, waarvan eentje redelijk succesvol. Maar sinds twee maanden hebben we een easy-yo yoghurtmaker aan boord en gaat het werkelijk makkelijk en perfect. Onderstaand de mogelijkheden op een rij.

De easy-yo yoghurtmaker: voor vertrek kocht Pieter voor me een boekje met als titel The Trade Wind Foodie, van Rod en Lu Heikell, ervaren wereldzeilers. Het is een enorm leuk boekje met erin talloze tips over het bereiden van maaltijden aan boord en al wat erbij komt kijken. Daarin las ik dat zij yoghurt maakten met dit apparaat, waar ik nog niet eerder van had gehoord. Even googelen en dan blijkt het gewoon te koop te zijn bij De Tuinen! Het is niet veel meer dan een soort grote thermosfles, die je vult met een liter kokend water. Daarin zet je de bijgeleverde yoghurtbeker van 1 liter met inhoud en na 10 uur is de yoghurt klaar. De beker kan rechtstreeks in de koelkast worden gezet.

Vroeger waren bij De Tuinen zakjes met levende yoghurtcultuur in melkpoeder te koop, ook van Easy-yo. Zo’n zakje los je op in kraanwater direkt in de yoghurtbeker, goed schudden en dan in de thermosfles zetten. Klaar is Kees. Deze zakjes zijn er in allerlei smaken. Gewone yoghurt, Griekse yoghurt, maar ook in smaken als vanille, aardbei, kokos en bosvruchten. Een zakje met yoghurtcultuur kost tussen de 2,50 en 3,50 euro. Gelukkig hoef je niet voor elke liter yoghurt zo’n zakje te gebruiken. Als de liter yoghurt bijna op is, laat dan nog een kleine bodem over, ongeveer drie eetlepels. Daarbij giet je een liter melk (uit pak of gemaakt van water en melkpoeder), goed schudden en weer in de thermosfles. De yoghurtcultuur blijft groeien, zodat je vele liters yoghurt kan doorkweken vanuit dat eerste zakje. We hebben ongeveer tien zakjes cultuur aan boord, om na een yoghurtvrije periode weer een nieuwe start te kunnen maken. We zijn enorm tevreden met dit product. Het is makkelijk in gebruik, kost weinig moeite en het resultaat is prima!

Helaas bestaat De Tuinen niet meer en in de afgelopen jaren hebben we dit product steeds uit Engeland moeten bestellen. De laatste tijd heb ik er geen onderzoek meer naar gedaan.

Een andere manier die redelijk resultaat geeft, maar veel bewerkelijker is: neem een liter volle melk, doe daar twee of drie eetlepels melkpoeder bij, goed roeren. Laat dit twee uurtjes staan, zodat het geheel wat dikker wordt. Verwarm de melk langzaam tot maximaal 47 graden, te controleren met een thermometer. Let op, pan op tijd van het vuur nemen, de melk warmt erna nog verder door. Drie eetlepels yoghurt erdoorheen roeren. Het mengsel in een geschikte beker gieten, bij voorkeur afsluitbaar. Deze beker vervolgens in een pannetje zetten waarin water zit dat tot maximaal 50 graden is verwarmd. Donkere doek om het geheel wikkelen en in de zon zetten. Na een paar uur kan de yoghurtbeker in de koelkast worden gezet.

Deze methode is op een lang zeiltraject niet goed uitvoerbaar voor monohulls.

Wat ik af en toe ook maak, is een halve liter vanillevla. Simpel en lekker, even iets anders voor bij het ontbijt. Poedermelk in halve liter water oplossen. Een eetlepel custardpoeder oplossen in twee eetlepels van de nog koude melk. De melk verwarmen. Als het bijna kookt, de custard erbij met twee eetlepels suiker en wat vanille-essence. Eventjes doorkoken tot de gewenste dikte en af laten koelen. In een pot gieten en dan in de koelkast. Bon appetit!

Lang niet overal is lekker en vers brood te krijgen, zeker niet midden op de oceaan. Daarom bakken we graag zelf ons brood aan boord van ons schip. Inmiddels hebben we er al heel wat ervaring mee opgedaan, leuk om dit te delen met andere lezers.

Wij maakten destijds ons brood met behulp van zuurdesem. Bij vertrek uit Nederland hebben we een stuk van een zuurdesemmoeder gekregen. Het kost wat moeite en discipline, want ook in tijden dat er geen brood hoeft te worden gebakken, moet de moeder in leven worden gehouden. Maar wat mij betreft is het de moeite waard.

Een zuurdesemmoeder is in feite zelf te maken. Neem 50 gram water en 100 gram bloem. Kneed dit door en zet het 5 dagen weg. Vanaf dat moment dagelijks (of om de dag) opmengen, zoals ik hieronder beschrijf. Na verloop van tijd wordt de nieuwe moeder steeds beter en gaat steeds minder zuur ruiken.

Hoe hou je het moederdeeg in leven? Heel eenvoudig, door om de dag 25 gram van de moeder te nemen, 25 gram water erbij te doen en 50 gram bloem. Dit kort kneden tot een soepele deegbol en in tupperware bakje wegzetten. 2 dagen later doe je hetzelfde, je neemt weer 25 gram van de moeder, de overgebleven rest gooi je weg. Dan weer opmengen met water en bloem.

Als je een brood wilt gaan bakken, maak ik de dag ervoor de dubbele hoeveelheid moederdeeg. Ik neem dan dus 50 gram ervan, 50 gram water erbij en 100 gram bloem.

De dag erna maak ik eerst met 25 gram van het geheel weer een nieuwe moeder (met water en bloem erbij). De overgebleven rest, circa 160 gram, want er verdampt ook wat vocht, gebruik ik om een brood mee te bakken.

Bij de circa 160 gram zuurdesem, doe ik 160 gram water en 160 gram bloem of volkorenmeel. Dit meng ik een paar minuten door, het wordt een nat mengsel. Dit zet ik voor 4 uur weg, in die tijd verdrievoudigt het volume. Ik zet het deeg altijd in de oven van ons cardanisch fornuis, een rustig plekje zonder tocht. Na de rijs-periode doe ik er circa 10 gram zout bij, eventueel zaden en pitjes naar behoefte en dan nog ongeveer 90-100 gram volkorenmeel. Dit kneed ik goed en stevig door, circa 15 minuten. Er moet een soepele deegbal ontstaan die niet meer plakt. Die zet ik in de vorm weg voor drie en half uur. Na deze tijd zet ik de oven aan, ik verwarm hem niet voor, maar ontsteek hem met het brood erin. Na circa 22 minuten zet ik de oven uit en laat het brood nog 10 minuten nagaren. Daarna haal ik het brood eruit, laat het iets afkoelen in de vorm en leg hem daarna zonder vorm op het fornuis. Voilà, een heerlijk brood wat zeker 4 à 5 dagen houdbaar is.

Ik gebruik een Lekué vorm, een ronde siliconen vorm, die zowel als mengkom en als ovenvorm fungeert. Deze tip kreeg ik van een andere zeilster en het bevalt perfect! Weinig afwas en meteen een mooie vorm waarin het deeg gekneed wordt, het brood rijst en afgebakken wordt. Zie www.lekuecooking.com.

Het brood is gaar als de temperatuur binnenin 90 graden is. Inmiddels hoef ik het niet meer te controleren omdat ik al zoveel broden heb gebakken, zodat ik weet dat het goed is als ik de oven na 22 minuten uitzet.

De temperatuur is echter makkelijk te controleren met een oventhermometer van de Ikea, te koop voor 8 euro. Na een kwartier bakken, steek je de pen in het midden van het brood en de temperatuur verschijnt op het digitale schermpje. Als het brood binnenin 80 graden is, zet ik de oven uit. In de 10 minuten daarna stijgt de temperatuur door tot 90 graden en kan het brood eruit worden gehaald. Op deze manier wordt gas gespaard.

De kok die me destijds een deel van zijn zuurdesemmoeder gaf, mengt de zijne dagelijks op in de dubbele hoeveelheid, dus 50 gram moederdeeg, 50 gram water en 100 gram bloem. Daar begon ik ook mee, maar ben later gaan experimenteren met de helft, om bloem te sparen, en dat gaat prima. Ook is het advies om de moeder elke dag te voeden / op te mengen, maar in de praktijk gaat het ook goed als je het om de dag doet, scheelt bloem en moeite. En als je het idee hebt dat de moeder wat minder sterk is, dat er wat minder leven in zit, dan doe je het weer een paar keer elke dag en dan is ze zo weer op het oude niveau qua kracht. Je hoort haar borrelen en bruisen als je het bakje openmaakt.

–       Gebruik geen metalen voorwerpen in het moederdeeg. Zelf gebruik ik een plastic eierlepel om de nodige hoeveelheid uit het bakje te nemen.

–       Het moederdeeg moet bij kamertemperatuur worden bewaard. Mocht je een keer geen tijd voor haar hebben, bv door een reis, dan kan het deeg in de koelkast worden gezet, bij voorkeur een uur of vier na het opmengen. Het blijft dan 5-7 dagen goed. Daarna weer even intensief opmengen elke dag tot ze weer op sterkte is.

–       Sinds een paar maanden hebben we een elektrische handmixer aan boord. Met de kneedhaken meng ik sindsdien het eerste deegmengsel in een paar minuten, geen vieze handen erna. Ook gebruik ik de kneedhaken bij de tweede keer mengen, vijf minuten kneden op een lage stand. Daarna nog even met de hand afmaken om de juiste consistentie van het deeg te krijgen, dat moet je toch even met de hand voelen. Sinds ik de mixer gebruik wordt het brood luchtiger, rijst beter en heb ik minder last van m’n pols door het kneden!

Een andere manier om brood te bakken is met zakjes instant gist. Het is minder bewerkelijk en in kortere tijd heb je een brood klaar. Nadeel ervan is dat het brood in tropische temperaturen iets minder lang houdbaar is dan zuurdesembrood. En dat het rijsproces gevoeliger is voor bewegingen van het schip. Het kan gebeuren dat het brood minder volumineus wordt dan gehoopt. Maar het is ideaal om een paar zakjes aan boord te hebben, voor het ad hoc bakken van kleine broodjes bijvoorbeeld, of een luchtige brioche.

Ik heb een goed boek over broodbakken aan boord, wat me vooral helpt bij het krijgen van nieuwe ideeën. Tot op heden hebben we al van talloze zuurdesembroden genoten, van spekbrood, een perfect gelukte brioche, kleine bolletjes, scones, allerlei muffins en een paasbrood met echt amandelspijs. Niets zo lekker als de geur van een vers gebakken brood aan boord.

Verhandeling over het maken van frisdrank

Een aantal jaren geleden hebben we ervoor gekozen een watermaker aan te schaffen van het merk Schenker, Type Modular 30. Deze hebben we via Rob Wink aangeschaft (www.robwink.nl). Pieter heeft er samen met de installateur twee dagen aan gewerkt om het apparaat in te bouwen, terwijl de Déesse in de haven van Lelystad lag. Door er zelf bij te zijn geweest, weet Pieter precies waar alles zit en hoe het werkt, of zou moeten werken. Geheel zonder problemen is het nog niet gegaan, maar over de hele linie zijn we heel tevreden met ons apparaat.

Het grote voordeel is, dat we onafhankelijk zijn. We maken zelf van zeewater ons drinkwater en hoeven dus niet de havens in om water in te slaan. De kwaliteit van het water wat de watermaker produceert is goed, en dat kun je niet altijd zeggen van het water wat er op de steigers te krijgen is. Vaak zit er een onprettig smaakje aan steigerwater en in de gebieden waar we nog gaan komen, is het niet altijd veilig als drinkwater. Ons apparaat produceert zo’n 35 liter drinkwater per uur. We proberen het elke paar dagen te laten draaien, want daar gedijt zo’n apparaat het beste bij. Op die manier moet het filter elke twee maanden vervangen te worden en is chemisch reinigen niet nodig. Als we het apparaat langere tijd niet gebruiken, moeten we het conserveren om bacteriegroei tegen te gaan.

Zelf vinden we het water wat ons apparaat produceert heel goed naturel te drinken, al proeft het anders dan leidingwater in Den Haag. Maar omdat we goed moeten drinken op het water in de zon, is het leuk om er soms iets lekkerders van te maken en dat brengt me op het onderwerp van onze limonadefabriek aan boord.

We hebben een CO2 apparaat van Sodastream aan boord. Hiermee zijn de bijgeleverde petflessen zelf te bruisen door middel van het CO2 patroon wat in het apparaat zit. Er komt geen elektriciteit aan te pas. Zo maken we van gewoon water koolzuurhoudend water. Partje limoen erin en het drinkt meteen veel feestelijker dan plat water.

Met 1 CO2 cilinder kunnen 60-80 liter water worden gebruist. Wij hebben 6 cilinders aan boord. Deze kunnen worden omgeruild tegen volle cilinders bij verkooppunten, omruil kost 11 euro per cilinder.

Daarnaast hebben we siropen aan boord, ook van sodastream, waarmee je de lekkerste frisdranken maakt. Het resultaat doet niet onder voor de flessen Spa appel, Spa tropical of Spa bosvruchten bijvoorbeeld die je in de winkels koopt. We drinken al gauw 1 liter spa rood en 1 liter frisdrank per dag. En we hoeven er niet dus niet mee te sjouwen, we maken het gewoon zelf aan boord.

Volgens het etiket is een flesje siroop goed voor 12 liter frisdrank, uitgaande van 1 maatdop siroop per liter gebruist water. Zelf houden we niet zo van zoet en vinden we een halve maatdop voldoende. Op die manier maken we dus 24 liter frisdrank van 1 flesje siroop.

De siropen zijn verkrijgbaar in talloze smaken, er zijn ook light varianten en speciale smaken voor kinderen. Natuurlijk kan elke andere soort siroop worden gebruikt.

Zie www.sodastream.nl . Alles kan via internet worden besteld, snelle service bij bezorgen in NL. Het is een wereldwijd verkrijgbaar product, op de site staan alle landen vermeld waar de producten geleverd worden. Voor ons een reden om naar Tahiti te gaan als we in de Pacific zijn, daar kunnen we de lege cilinders weer omwisselen.

Een andere manier om water anders drinkbaar te maken hebben we op de Kaap Verden ontdekt. Daar verkochten ze voor circa 25 cent per stuk zakjes met allerlei smaken om limonade van te maken. 1 zakje suiker met kleur- en smaakstof zou goed zijn voor 1 liter sap. Maar in de praktijk blijkt dat je van één zo’n zakje 2 of zelfs 3 liter limonade kan maken, zodat je tanden er niet uitvallen van de zoetigheid. Een perfect alternatief voor de dagen dat je niet zo’n zin in prik hebt.

In Scandinavië vonden we pakjes geconcentreerd vruchtensap van 200 ml, aan te lengen tot 1 liter (warm of koud drinkbaar), ontzettend lekker, maar helaas hebben we die later nergens meer kunnen vinden. We houden ons aanbevolen voor tips over de verkrijgbaarheid.

Door een tip van een andere zeiler ben ik op zoek gegaan naar een kiemtorentje, een plastic ding waarmee het heel makkelijk zou zijn om van zaden kiemen te maken, smakelijk, vers en gezond.

Dat leek me wel wat, zeker op de langere oversteken of in gebieden waar weinig vers voedsel te koop zou zijn. Overal waar ik kwam zocht ik naar kiemzaden en had al een kleine voorraad liggen, toen ik de site van De Peuleschil getipt kreeg (www.depeuleschil.nl).

Daar las ik dat het kiemen van de zaden prima in een glazen weckpot kon gebeuren en dat een kiemtoren niet nodig zou zijn, wat ruimte scheelt aan boord. Ik heb er een starterspakket besteld met een grote hoeveelheid aan verschillende zaden. Binnen twee dagen had ik alles in huis met perfecte gebruiksaanwijzing in kleur en foto-geïllustreerd erbij. Inmiddels heb ik al ruime ervaring opgedaan met het kweken van zaden aan boord en kan het alle andere zeilers aanraden die plannen hebben om voor langere tijd weg te gaan.

Er zijn twee manieren waarop de zaden tot ontkiemen kunnen worden gebracht:

–       in een weckpot afgesloten met horrengaasje en elastiek,  een aantal uur weken in water, dan schuin op z’n kop zetten (wij hangen de pot in ons fruitnetje) en gedurende een dag of vier driemaal daags spoelen met wat water. Voilà, een pot vol groenten.

–       op een laagje watten in een tupperware bakje.

Er zijn vele soorten kiemzaden en –bonen om te kweken in een weckpot: adukibonen, alfalfazaad, berglinzen, brassicamix, broccolizaad, chinees preizaad, dupuislinzen, groene erwten, kiemmix, koolraapzaad, radijszaad, sangozaad en taugébonen.

Voor het kweken in een bakje met wattenlaag zijn mosterdzaad, rucolazaad, tuinkerszaad en zonnebloempitten geschikt.

Eenmaal klaar, dan kunnen de kiemen in de koelkast bewaard worden in een bakje, afgesloten met folie waarin wat gaten zijn geprikt. Zo is het zeker een week houdbaar. De kiemen kunnen worden gebruikt als basis voor een salade, voor een frisse bite op een broodje tonijn of kaas, als garnering of als vulling van een bord soep. Favoriete zaden bij ons aan boord zijn alfalfazaad, koolraapzaad, de brassica-mix en de kiem-mix. Deze hebben allemaal een vrij neutrale smaak en kunnen prima als vervanger voor bladsla dienen; tomaatje erbij, augurkje, dressing en voilà, een bak sla! Naast het feit dat je zelf je verse knapperige groenten kan kweken midden op de oceaan, schijnt het erg gezond te zijn, rijk aan glucosinolaten en vitamine C.

Onderstaand enkele foto’s van de oogst van verschillende kiemzaden.